SAU VÀI NĂM SỐNG Ở SÀI GÒN, LIỆU TÔI CÓ THỰC SỰ HIỂU THÀNH PHỐ NÀY? TÔI KHÔNG CHẮC. NHƯNG CÀNG KHÔNG HIỂU THỨ GÌ, NGƯỜI TA SẼ CÀNG PHẢI KHÁM PHÁ NÓ, HOÀ MÌNH VÀO NÓ… THÌ MAY RA MỚI CÓ THỂ ĐỊNH NGHĨA NÓ TRỌN VẸN.
Lần đầu tiên đến Sài Gòn, không có thứ gì khiến tôi ấn tượng đột ngột như cái cách nó xuất hiện trong những bộ phim lấy bối cảnh Việt Nam.
Thành phố này cũng như bất cứ thành phố Đông Nam Á nào: một hệ thống giao thông lộn xộn, mật độ ánh sáng dày đặc tấn công những con mắt nhạy cảm, những âm sắc tiếng Việt hỗn tạp chồng chất lên nhau, những chiếc xe máy vụt qua máy quay như những con thiêu thân lao vào nguồn sáng mập mờ, những ngôi nhà cũ kiến trúc Pháp cổ vàng vọt lấp ló trong những tán cây trăm tuổi. Bạn sẽ tưởng nó chính là dấu tích của một thành phố Đông Dương cổ điển thân thiện chẳng khác nào trong những tấm ảnh của Brian Wickham chụp vào những năm 1968-1969.
Rồi đùng! Trước mắt bạn là một Sài Gòn khác như phiên bản đời thực bước ra từ bộ phim Blade Runner của đạo diễn Ridley Scott với cao ốc chọc trời và quảng cáo điện chạy suốt ngày đêm.
Hoá ra, Sài Gòn không phải là bất cứ siêu đô thị Đông Nam Á nào như cách bạn mặc định về nó. Và kể cả đã ở đây rồi, áo đã thấm mồ hôi dưới cơn nắng nhiệt đới, đã uống đến say những cốc café sữa đá, đã tự tin với khả năng lái xe máy đủ để lao mình vào cơn sóng thần giao thông trên phố… hãy cứ chuẩn bị tinh thần! Sài Gòn sẽ khiến bạn bất ngờ, sẽ khiến bạn choáng váng, sẽ xoa dịu bạn lúc này và khiến bạn phát mệt lúc khác.
Giờ bạn hiểu rồi chứ? Không có một nhân cách duy nhất ở thành phố này. Đây là một nơi vẫn đang ồn ào tái thiết.
Một nơi vẫn chưa trọn vẹn hình hài. Chỉ có một nhịp điệu liên hồi trong không gian đơn chiều kéo người ta đi từ thế hệ này đến thế hệ khác. Giờ đây, sau những cơn sóng nhấp nhô đầy biến động của lịch sử, nó vẫn là Hòn Ngọc vùng Viễn đông xa xôi, là trung tâm kinh tế, văn hoá, dân cư lớn nhất Việt Nam. Nó đủ sôi động để đầu tư nước ngoài tấp nập tìm đến, đủ hứa hẹn để hàng triệu người nhập cư đổ về cùng những giấc mơ của mình, đủ lãng mạn để trở thành chủ đề của nghệ thuật đương đại, đủ hoài niệm để người Sài Gòn luôn tìm thấy một góc nhỏ thân quen cho những kẻ vẫn còn đang tìm kiếm, và đủ tham vọng để trở thành một lực đẩy. Nó là tất cả những gì bạn hình dung, miễn là bạn theo luật chơi của nó.
Ai cũng được chào đón ở Sài Gòn, có nghĩa họ sẽ chẳng nhìn vào chất giọng, giới tính, trang phục, tôn giáo, hay công việc của bạn để thay đổi cách họ tương tác với bạn.
Nhiều người trong số 8,993 triệu dân đến Sài Gòn để đạt được cái mình muốn. Số đông khác chỉ biết mình muốn gì khi đã lăn lộn ở thành phố lạ lùng này. Nhưng dù thế nào, chỉ cần hít thở bầu không khí Sài Gòn bạn đã mặc định là một phần của nó. Sài Gòn là một tính từ. Bạn chính là Sài Gòn - bạn đã có trong tay tờ khai sinh mới ấy. Câu hỏi đặt ra là bạn sẽ làm gì với nó ?
Sống ở Sài Gòn có nghĩa bạn đang sống trong một phòng thí nghiệm hỗn độn của những thử nghiệm, lắp ráp, chẳng khác gì bộ trò chơi lego lũ trẻ mê mệt.
Những sự thay đổi của nó luôn như thể là một sản phẩm ngẫu nhiên. Cách bạn nghĩ về nó như thể luôn tự động cập nhật mỗi sáng thức dậy. Và vì bạn là Sài Gòn nên bạn cũng sẽ kiên cường như nó, linh hoạt như nó, thích ứng nhanh như nó, và đôi khi… hỗn độn như nó. Vì bạn là Sài Gòn nên tất cả mọi thứ xung quanh bạn sẽ thấm vào bạn, xoáy vào bộ não và trí tưởng tượng của bạn, kéo bạn vào cuộc tái thiết để bạn tìm thấy sự to do biểu cảm của chính mình. Rồi sau đó, ai mà biết được ý tưởng hay sản phẩm gì sẽ nảy sinh từ nguồn năng lượng sáng tạo bức xạ khủng khiếp như vậy? Những phim ảnh, âm nhạc, thời trang, văn chương và nghệ thuật gì sẽ nảy sinh để thỏa mãn cơn khát mỹ cảm của con người?
Thì ra, bí mật của thành phố này vẫn luôn ở đó, ẩn trong những ngõ ngách chằng chịt và những người sống trong nó, ẩn trong mỗi thử thách họ phải trải qua, những kết nối họ hình thành theo tháng năm, và sự cộng hưởng của tất cả. Họ nhận ra rằng để yêu Sài Gòn, đúng là không thể vội vàng được. Và khi yêu Sài Gòn, cũng là lúc họ trở thành linh hồn của nó.
Writer ✦ Vân Anh Nguyễn Photographer ✦ Tung Thanh Le Creatives ✦ Robin Mahieux, Vicki Dang